Historia

faviconPoczątek działalności biblioteki można datować na 1949 rok, kiedy to powołano Gromadzką Bibliotekę Publiczną Gromady Kaski z siedzibą w Baranowie.
Z okresu powstawania biblioteki nie zachowały się żadne dokumenty dotyczące jej uruchomienia i funkcjonowania poza księgą inwentarzową. O działaniu i zmianach organizacyjnych dowiadujemy się z zachowanych sprawozdań statystycznych GUS. Najstarsze z nich pochodzi z 21.03.1953 i dotyczy IV kwartału 1952 roku. To właśnie w nim rok 1949 podano jako datę początku działalności instytucji. Pierwszym organizatorem biblioteki i zarazem jej kierownikiem była nauczycielka Maria Ziętek, która kierowała biblioteką półtora roku. Kierownikiem w roku sprawozdawczym 1952 z którego pochodzi pierwsze sprawozdanie statystyczne, była Jadwiga Bieńka.

Ponadto zachowały się dowody wpływów od roku 1953, sprawozdania opisowe od roku 1962 oraz korespondencja
z biblioteką powiatową i wojewódzką, które potwierdzają działanie placówki w tym okresie. Pierwsza selekcja zbiorów w bibliotece była wykonana w 1952 roku.

Księgozbiór początkowy liczył 500 woluminów. Pierwszy wpis w księdze inwentarzowej pochodzi z roku 1949. Wpisy od nr 1 do 500 są drukowane. Od numeru 501 pojawiły się wpisy wprowadzane długopisem, a rok prowadzenia księgi (1952) pojawia się dopiero od nr 831. Przeważała literatura piękna dla dorosłych oraz encyklopedie i książki
o tematyce rolniczej. Jak wynika ze sprawozdania, w roku 1952 biblioteka była czynna 2 razy w tygodniu po 2 godziny i posiadała 3 punkty biblioteczne. Zgromadziła 1350 książek i 180 czytelników ogółem. W 1962 roku w sprawozdaniu odnotowano działających przy bibliotece siedem punków bibliotecznych, rozmieszczonych w prywatnych domach. Były one zaopatrywane przez bibliotekę gromadzką w Baranowie oraz częściowo przez bibliotekę powiatową. Wymiana w punktach odbywała się dwa razy na kwartał. W tym okresie kierownikiem biblioteki była Jadwiga Zaborowska, która pełniła te funkcję  przez 20 lat. Biblioteka mieściła się w wynajętym niewielki lokalu w budynku parafialnym

W roku 1964 została utworzona filia w Kaskach. Pierwszy wpis w księdze inwentarzowej tej placówki pochodzi z dnia 1 października 1964 roku. Biblioteka zajmowała niewielkie pomieszczenie w prywatnym domu. Powstanie Filii w Cegłowie datuje się na rok 1965. Powstała jako biblioteka gromadzka Gromadzkiej Rady Narodowej w Cegłowie. Pierwszy wpis w księdze inwentarzowej pochodzi z 28 października 1965 roku.

W roku 1975 biblioteka posiadała dwie filie biblioteczne w Kaskach i w Cegłowie oraz aż 16 punktów bibliotecznych. Liczba czytelników wynosiła 1437, w tym 690 w punktach bibliotecznych. Punkty znajdowały się w prywatnych domach, a praca w nich odbywała się społecznie. Dwa razy do roku kierownicy punktów otrzymywali nagrody
z budżetu biblioteki.

W 1983 roku Gminna Biblioteka Publiczna w Baranowie nadzorowała działalność dwóch filii bibliotecznych – w Kaskach i w Cegłowie oraz 9 punktów bibliotecznych. Liczba czytelników w tym roku wynosiła łącznie 754, w tym 526 to dzieci i młodzież.

Od roku 1986 Dyrektorem biblioteki została Ewa Nogat, która pracowała w bibliotece ponad 10 lat. 2 listopada 1988 roku w budynku, w którym mieściła się biblioteka, wybuchł pożar, co spowodowało zamknięcie placówki do kwietnia 1989 r. Uszkodzeniu uległo 30% księgozbioru.

Biblioteka od początku funkcjonowania zmagała się z trudną sytuacją lokalową. Bardzo często zmieniała ona lokalizacje. Początkowo najmowała pomieszczenia w budynkach prywatnych czy w budynku parafialnym. Od roku 1976 siedzibę miała w Szkole Podstawowej w Drybusie. Od roku 1983 mieściła się w budynku OSP w Baranowie,
w 1985 roku została przeniesiona do lokalu gminnego po klubie rolnika. Filia w Cegłowie w roku 1988 roku została przeniesiona do lokalu w Bożej Woli i tam funkcjonowała przez okres 2 lat. Następnie w roku 1990 została przeniesiona do Gól, gdzie miała lokal w ośrodku zdrowia, a w roku 1992 przeniesiono księgozbiór do budynku szkoły, w którym obecnie funkcjonuje i zajmuje lokal o powierzchni 20 m. W ramach oszczędności finansowych
w połowie 1992 roku zlikwidowano wszystkie punkty biblioteczne.

W roku 1993 sieć placówek bibliotecznych na terenie gminy przedstawiała się następująco:

  • Gminna Biblioteka Publiczna w Baranowie
  • Filia Biblioteczna w Kaskach
  • Filia Biblioteczna w Golach.

W niezmienionej formie działają do dnia dzisiejszego.

W roku 1997 Urząd Gminy w Baranowie otrzymał od Urzędu Rejonowego w Żyrardowie, Wydziału Nadzoru Budowlanego, decyzję o pozwoleniu na dobudowę budynku biblioteki do Szkoły Podstawowej w Baranowie i od tegoż roku biblioteka tam funkcjonuje.

Biblioteki były wyposażone w podstawowe sprzęty bibliotekarskie. Skromne środki budżetowe nie wystarczały na zakup nowoczesnych urządzeń technicznych. W 2005 roku biblioteka zakupiła z własnych środków pierwszy zestaw komputerowy oraz  otrzymała trzy zestawy komputerowe w ramach programu IKONKA, którego patronem było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. W połowie 2006 roku placówka otrzymała bezpłatny pakiet programu bibliotecznego MAK 4.3A, który jednak nigdy nie został zastosowany. Ponadto zakupiła z własnych środków drukarkę. W 2008 roku dyrektorem  placówki został Cezary Wójcik, który pełnił tę funkcję przez rok. Od  1 marca 2009 roku funkcję dyrektora pełni Bożena Stegienko.

Rok 2009 to początek przeobrażenia biblioteki, jak i wielu innych bibliotek wiejskich w Polsce, dzięki udziałowi
w Programie Rozwoju Bibliotek, który był realizowany przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Celem projektu była pomoc tysiącom bibliotek publicznych w całej Polsce w pełnieniu funkcji lokalnych centrów aktywności społecznej. Program Rozwoju Bibliotek to przedsięwzięcie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności prowadzone przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. W latach 2009-2015 było realizowane
w ramach partnerstwa z Fundacją Billa i Melindy Gatesów.

Do czerwca 2009 roku jeden bibliotekarz obsługiwał 3 placówki. W roku 2009 roku sytuacja pracownicza uległa znacznej poprawie. Biblioteka otrzymała dodatkowo jeden etat z podziałem na filie, a od września 2010 roku w Fili w Kaskach został zatrudniony bibliotekarz na cały etat, natomiast w Golach zatrudniono pracownika na 15/40 etatu. W 2010 roku w ramach uczestnictwa w Programie Rozwoju Bibliotek biblioteka otrzymała po jednym zestawie komputerowym dla filii bibliotecznych w Kaskach i w Golach (komputer, monitor, urządzenie wielofunkcyjne, aparat cyfrowy). Z Fundacji Orange biblioteka otrzymała refundację kosztów Internetu. Dyrektor przeszedł szereg szkoleń zorganizowanych również przez Program Rozwoju Bibliotek. Do biblioteki głównej i filii w Kaskach zakupiono nowy program biblioteczny Mateusz. Od tego roku rozpoczęto intensywnie wprowadzanie książek do katalogu elektronicznego. W 2010 roku  w Kaskach wyremontowano budynek komunalny z nadbudowanym piętrem o powierzchni 268 mw którym mieści się od tego roku filia biblioteczna. Na remont budynku biblioteka pozyskała środki z funduszy unijnych Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w kwocie 398 752 zł. W nowo wyremontowanym budynku mieszczą się: sala konferencyjna, pomieszczenia biblioteczne (czytelnia z wydzielonym kącikiem dla dzieci i salą komputerową), pokoje biurowe oraz lokal, który zajmuje Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Kask i Okolic. Budynek w Kaskach posiada również funkcję wystawienniczą.

W 2011 zatrudniono nowego pracownika na cały etat w bibliotece głównej. Obecnie w bibliotece zatrudnionych jest 5 osób, w tym 3 na cały etat, jeden bibliotekarz w filii w Golach  na 15/40 oraz księgowa na 10/40 etatu.

W 2014 roku zakończono proces tworzenia biblioteki elektronicznej i rozpoczęto wypożyczanie elektroniczne zbiorów oraz został udostępniony katalog centralny on-line dla dyspozycji czytelnika.

zdjęcie budynku bibliotekizdjęcie budynku biblioteki

W 2014 rok biblioteka była laureatem konkursu grantowego „Kierunek: BIBLIOTEKA”, w ramach którego otrzymała dotację w kwocie 3600 zł. na realizację zewnętrznego systemu identyfikacji według projektu „Kierunek: BIBLIOTEKA” oraz pomoc w przygotowaniu projektów oznakowania zewnętrznego Biblioteki w Baranowie oraz Fili w Kaskach. Projekt realizowany był przez Stowarzyszenie na rzecz poprawy środowiska mieszkalnego „Odblokuj” realizujące konkurs „Kierunek: BIBLIOTEKA” na zlecenie Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w ramach Programu Rozwoju Bibliotek.

Również w 2016 roku Gminna Biblioteka Publiczna w Baranowie osiągnęła najwyższą jak dotychczas swojej działalności pozycję w Rankingu bibliotek Rzeczpospolitej. Zajęła 2 miejsce w województwie mazowieckim i 37 w skali kraju na 800 ocenianych polskich bibliotek. 28 listopada 2016 roku dziennik „Rzeczpospolita” i Instytut Książki ogłosiły wyniki szóstej edycji Rankingu Bibliotek. Ranking został sporządzony na podstawie ankiet i danych GUS. W ocenie działalności biblioteki brano pod uwagę powierzchnię biblioteki i filii, wielkość księgozbioru, kwotę pozyskanych środków pozabudżetowych, wielkość dotacji przeznaczonej dla biblioteki. W ocenie uwzględniano także oferowany przez bibliotekę dostęp do nowych mediów: posiadanie strony i katalogu zbiorów on-line  oraz dodatkowe działania  kulturalne .

W maju 2017 roku dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Baranowie Bożena Stegienko otrzymała wyróżnienie w konkursie Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Mazowiecki Bibliotekarz Roku 2016. Laureatów nagrodzono w  Bibliotece Publicznej m.st Warszawy – Bibliotece Głównej Województwa Mazowieckiego podczas konferencji z Okazji Dnia Bibliotekarza i Jubileuszu 100-lecia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Od początku działalności biblioteka uczestniczyła w życiu kulturalnym mieszkańców w Gminie Baranów. Jerst organizatorem lub współorganizatorem wielu wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych w gminie. Podejmuje odważne wyzwania o charakterze organizacyjnym, także przy współudziale innych organizacji działających na terenie gminy. Współpracuje z siecią szkół i przedszkolem gminnym, Młodzieżową Radą Gminy, jednostkami Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Stowarzyszeniem na Rzecz Rozwoju Kask i Okolic.

Do najważniejszych wydarzeń prowadzonych z inicjatywy biblioteki lub przy jej współudziale w szczególności należy zaliczyć:

  • W 2012 biblioteka współorganizowała projekt „Obchody Jubileuszowe 400 – lecia miejscowości i 100 – lecia parafii w Baranowie”. Na realizację obchodów jubileuszowych złożyła wniosek do Urzędu Marszałkowskiego i otrzymała dotacje w kwocie 21 000,00 zł na realizację w ramach małych projektów działania 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju PROW 2007 – 2013”. Z projektu wykonano wystawę pod nazwą „Baranów w historii skąpany”. Na 10 tablicach zaprezentowano historię miejscowości i parafii na przestrzeni wieków na podstawie zdjęć i dokumentacji pozyskanych od mieszkańców.
  • Od 2011 roku biblioteka jest organizatorem półkolonii letnich dla dzieci, które od roku 2013 przyjęły nazwę „Podróże z Biblioteką”. Corocznie około 70 dzieci w wieku 7 – 12 lat z terenu gminy Baranów korzysta z takiej formy wypoczynku. Podczas dwóch tygodniowych turnusów dzieci uczą się alternatywnych form spędzania czasu wolnego podczas wakacji, korzystają z dóbr kultury, zwiedzania rekreacyjnego, biorą udział w warsztatach twórczych. Półkolonie zgłaszane są do Mazowieckiego Kuratorium Oświaty w Warszawie i rejestrowane w bazie wypoczynku.
  • Od roku 2012 biblioteka jest współorganizatorem „Gminnego Zlotu Rowerowego”, którego gospodarzem jest Ochotnicza Straż Pożarna w Osinach.
  • Spośród działań kulturalnych biblioteki na szczególną uwagę zasługuje wydarzenie współorganizowane z urzędem gminy pod nazwą „Fetting Festiwal”. Pierwszy odbył się w 2013 roku. Fetting Festiwal to wydarzenie kulturalne poświęcone polskiemu artyście, Edmundowi Fettingowi, który w czasach wojennych zamieszkiwał w Baranowie. Fetting utworzył tutaj pierwszy amatorski teatr, czym przyczynił się do pierwszego kroku w kierunku rozwoju kulturalnego okolicy. Festiwal miał formę dwuetapową, składał się z konkursu muzycznego i recitalu gwiazdy wieczoru. Nie licząc głównego bohatera – E. Fettinga – każdy kolejny koncert poświęcony był twórczości innego artysty. Na przestrzeni lat byli to m.in. ks. Jan Twardowski, Alicja Majewska, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski, Zbigniew Wodecki. Przez sześć kolejnych edycji prezenterem festiwalu była Maria Szabłowska, a od 2017 roku ambasadorem festiwalu był Marek Kaliszuk.

Obecnie, za funkcjonowanie biblioteki i jej działalność odpowiadają: Dyrektor – Bożena Stegienko, Katarzyna Puczyńska – bibliotekarz filii w Kaskach, Krystyna Mońka – bibliotekarz w filii w Golach. Obsługę finansowo – księgową prowadzi Małgorzata Nowecka.

Opracowała

Barbara Mierzejek

 

Zobacz również:

Nowy wizerunek Biblioteki

Wyniki naboru NCK